Złoża diamentowe Afryki Południowej

Kopalnie dające surowiec o bardzo dobrych parametrach jubilerskich są usytuowane w takich krajach jak Ghana, Tanzania, Botswana, Lesoto, Angola, Namibia, Sierra Leone, Gwinea, Kongo, Liberia, Zair i oczywiście Afryka Południowa. W 1867 r nad brzegiem rzeki Oranje, chłopak z farmy zauważył błyszczący kamień. Przechodził on z rąk do rąk i dopiero mineralog amator doktor G.W. Guybon Atherstone rozpoznał w zaokrąglonym kamieniu diament. Kamień ważył 21,25 karata. Miejscowy ksiądz ojciec James Ricards uwiecznił odkrycie wydrapując inicjały JR na własnym oknie. Szyby tej nie wymieniano przez wiele lat i pozostała ona na pamiątkę pierwszego zidentyfikowanego diamentu. Mimo to Londyn (dokąd trafił kamień) nie dowierzał znaleziskom, a wy­słany przez rząd geolog James R. Gregory stwierdził, że „po przeprowadzeniu badań geologicznych nie stwierdzono występowania złóż diamentów”. Swoje analizy opublikował w “Geological Magazine” w 1869 roku. W tym samym roku pojawił się inny kamień, który nazwano Gwiazdą Afryki Południowej; był bardzo czysty, biały i ważył 83,5 karata. Po przeszlifowaniu kupił go lord Dudly za 30000 funtów. W złoża diamentów uwierzyli głównie mieszkańcy kontynentu i rozpoczęli wielkie poszukiwania. Powstały kopalnie, z których najważniejsze to Kimberley, Premier, Koffiefonein, Finsch, Namaqualand. Przedstawiają one sobą wartość 600 – 650 mln $ dając diamenty w ilości 8,5 mln karatów rocznie.

Kopalnie Kimberley

To duży obszar na którym odkryto pięć lejów kimberlitowych i na których zbudowano w 1871 r kopalnie Kimberley; Big Hole była jedną z najstarszych, a przez wiele lat jedną z najwa­żniejszych, Wesselton, Dutoispan, De Beers, Bultfontein. Były to kopalnie, w których wydobycie prowadzono odkrywkowo. Kolejne warstwy usuwano ręcznie przy pomocy skórzanych wiader. Tego typu kopalnie stwarzały duże problemy. Poszczególne warstwy ziemi ulegały w trakcie wydo­bywania erozji, odrywały się od ścian i spadały na dno leja ok. 30 m w głąb. Powodowało to za­sypywanie odkrytych działek diamentonośnych, a nie rzadko pracujących tam ludzi. Im więcej eks­ploatowano warstw ziemi diamentonośnej tym więcej olbrzymich mas ziemi opadało zasypując już odkryte powierzchnie. Gdy zawał zaczął pokrywać teren już oczyszczony podjęto decyzję (ok. roku 1886) o stopniowym ograniczeniu eksploatacji kopalń usytuowanych na Big Hole.

W Kimberley nie prowadzi się już wydobycia powierzchniowego tylko eksploatuje się diamenty metodą podziemną. Wydobywane tam diamenty to diamenty o wysokiej jakości - oktaedry i dodekaedry o krawędziach lekko uszkodzonych. Wielkość wydobycia niestety stopniowo maleje i tak dla przykładu w roku 1989 wydobycie było na poziomie 760.000 karatów, a w roku 1990 spadło do 570.000 karatów.

Okres przewidywany do eksploatacji to 17 lat. Przeprowadza się obecnie intensywne bada­nia geologiczne, które mogą przedłużyć działalność kopalni o kolejne 30 lat. Właścicielami kopalni Kimberley jest koncern De Beers.

Kopalnia Premier

Teren kopalni Premier został odkryty przez Thomasa Cullinana w 1898 roku, ale dopiero w 1902 roku zakupił on farmę za 52 tys funtów dla nowo utworzonej firmy o nazwie Premier Transva­al Diamond Company. Były to bardzo bogate złoża i w pierwszych latach eksploatacji produkcja wzrosła z 750 000 karatów do 1 890 000 karatów. Obecnie kopalnia jest eksploatowana metodą podziemną.

W kopalni tej odkryto w 1905 r największy surowy diament o masie 3106 karatów. Było to szczęśliwe miejsce, gdyż w kimberlitach tej kopalni znaleziono takie diamenty jak Niarchos o masie 426,5 karata w roku 1954, w 1966 diament Tylor – Burton, a w roku 1978 przepiękny czysty diament, który nazwano Premier Rose. Krótko przed obchodami stulecia istnienia korporacji De Beers w tej kopalni znaleziono kolejny diament Centenary o masie 599 karat kolorze D i czystości IF.

W kopalni Premier pozyskiwane są diamenty w 45% przemysłowe i w 40% diamenty jubiler­skie, ale o bardzo słabych parametrach (near gems). Pozostałe 15% to kamienie dobrej jakości, a wielkość kryształów dochodzi do 2 karatów. Produkcja tej kopalni w 1990 roku osiągnęła pułap 2 300 000 karatów. Przewidywany okres eksploatacji to ok. 8 lat.

Kopalnia Finsch

Najważniejsza kopalnią korporacji De Beers jest kopalnia Finsch. Kimberlity na tym obszarze zostały zlokalizowane w 1960 roku 130 km od Kimberley. Skały kimberlitowe budujące leje datuje się na 118 mln lat. Powierzchnia leja rozciąga się na ob­szarze 17 hektarów, a przewidywana głębokość skał diamentonośnych to ok. 700 metrów. W fazie pierwszej kopalnia eksploatowana jest jako kopalnia odkrywkowa. Przygotowywana jest również faza druga, mianowicie przejście do eksploatacji podziemnej. Produkcja tej kopalni to 50% diamen­ty przemysłowe, 40% diamenty słabej jakości i 10% diamenty o bardzo dobrych parametrach ju­bilerskich. W 1990 roku kopalnia ta uzyskała wielkość produkcji na poziomie 4 200 000 karatów.

Kopalnia Namaqualand

Jest to kopalnia diamentów o złożach wtórnych - alluwialnych. Rozciąga się na obszarze 250 km i obejmuje wybrzeże w strefie przylądka w Afryce Południowej jak i ujście rzeki Pomarańczowej. Kryształy pozyskiwane z tej kopalni są wysokiej jakości - jedne z najlepszych w Afryce Połu­dniowej. Wielkość produkcji tych złóż to ok. 750 000 karatów rocznie.

Kopalnia Koffiefontein

Kopalnie ta jest jedną z najstarszych kopalni Afryki Południowej. Została uruchomiona w roku 1870 zaraz na początku „gorączki diamentowej” w Kimberley. Nie była nigdy eksploatowana na dużą skalę i przechodziła różne koleje losu. Została w pewnym okresie zamknięta i ponownie otwarta w 1987 roku. Lej kimberlitowy ma powierzchnie ok. 10 hektarów, a największy znaleziony diament w skale diamentonośnej datowanej na 90 mln lat miał masę 139 karatów. Produkcja roczna nie jest duża i wynosi ok. 130 000 karatów.

Kopalnia Venetia

Została oficjalnie otwarta 14 sierpnia 1992 przez Harry'ego Oppenheimera. Jest usytuowana 80 km na zachód od miejscowości Musina w prowincji Limpopo. Diamenty wydobywa się z dwóch głównych lejów kimberlitowych o powierzchni 18 ha. Typ eksploatacji to metoda odkrywkowa. Pierwsze lata były bardzo owocne i w statystykach podano iż w 1992 roku masa wydobytych diamentów osiągnęła 5 000 000 karatów, dalsze lata to ok. 4 300 000 karatów. W roku 1999 kopal­nia ta dała produkcję 3,7 mln karatów, było to 40% całkowitej produkcji kopalń południowoafry­kańskich. Budowa kopalni Venetia pochłonęła 400 mln dolarów. Kwoty tej jednak nie wykorzysta­no tylko na konstrukcję kopalni. Budowa Venetii zapoczątkowała całkiem nowy etap rozwoju prze­mysłu wydobywczego. Program obejmuje również kompleksową ochronę środowiska, głównie założenie i utrzymanie dookoła kopalni parku narodowego mającego na celu ochronę rzadkich zwierząt występujących na tym terenie. Na obszarze 35000 hektarów powstał rezerwat Venetia Limpopo Nature Reserve, który ma na celu ochronę terenów wzdłuż rzeki Limpopo, bardzo bogatych w faunę afrykańską ze szczególnym uwzględnieniem nosorożców czy bardzo zagrożonych leopardów. Przeprowadza się też ścisłą kontrolę zużycia wody, aby nie zachwiać równowagi hy­drologicznej tego terenu. Zdjęte grube warstwy ziemi są odpowiednio przechowywane, aby po za­kończeniu eksploatacji mogły być wykorzystane do zasypania odkrywki. Jest to pewnym problemem, gdyż lej kimberlitowy jest nieregularny i ma duże uskoki. Złoża datowane są na 500 mln lat.