Afryka Południowa jest jednym z największych skarbców diamentów. Trzy z największych kamieni jakie kiedykolwiek znaleziono pochodzą z tego regionu a są to Cullinan, Centenary oraz Premier Rose. Kimberlity w których zostały one odkryte datowane są na 1700 mln lat.
Zwiedzając „Mine Museum”, które jest usytuowane niedaleko Big Hole w Kimberley, można od niedawna podziwiać przepiękny o żółtej barwie kamień. Jest nim Eureka pierwszy znaleziony w Afryce Południowej diament. 15 letni chłopak Stephanus Erasmus Jacobs nie wiedział jaki skarb odkrył. Kamień przechodził do rąk kolejnych właścicieli. Jako pierwszy właściciel wymieniany jest Schalk van Niekerk. Sprzedał on kamień wędrownemu handlarzowi Jack'owi O'Reilly'emu, który nie zrażony miejscowymi opiniami wysłał kamień do ekspertyzy. Po stwierdzeniu jego autentyczności kupił diament sir Philip Wodehouse, który po swoim powrocie z Afryki do Anglii dał kamień do przeszlifowania. Eureka trafił na wystawę do Londynu w 1867 roku, a w roku 1889 na wystawę międzynarodową do Paryża. Dalsze losy kamienia były związane z Anglią. Właścicielami byli Markiz of Bute i Lord Colum. Z chwilą ukazania się kamienia na aukcji Christie's w Londynie, korporacja De Beers zadecydowała o zakupie kamienia i w sto lat od jego odkrycia w kwietniu 1967 roku kamień został odkupiony, a w 1983 roku podarowany narodowi Południowej Afryki. Po przeszlifowaniu Eureka uzyskała wielkość 10,73 karata, ma widoczne wewnętrzne inkluzje, a szlif nie jest najlepszy. Mimo to stanowi ważne ogniwo w historii jako pierwszy znaleziony w Afryce diament.
Kolejny historyczny diament został znaleziony przez pasterza Griqua. Odkupił kamień Schalk van Niekerk za 500 owiec, 10 wołów i konia. Masę kamienia określono na 82,5 karata. Star of South Africa został sprzedany za kwotę 11 200 funtów firmie jubilerskiej Lilienfeld. W Londynie po przeszlifowaniu zakupił diament Lord Dudley za kwotę ok.30 000 funtów. Na tym wspaniałym odkryciu poznał się ówczesny sekretarz kolonii Richard Southey mówiąc na posiedzeniu parlamentu iż kamień ten to skała, na której zostanie zbudowana przyszłość Afryki Południowej.
Gwiazda Południowej Afryki została przeszlifowana do wielkosci 47,69 karata uzyskując formę łezki. W latach trzydziestych została oprawiona w kolię, a cały wyrób wystawiony na sprzedaż przez dom aukcyjny Christie's uzyskał cenę 225 000 funtów w roku 1974.
Jest to jeden z wielkich diamentów o masie surowego kamienia 457,5 karata. Jeden z większych oktaedrycznych kryształów odnalezionych na świecie. Prawdopodobnie został on znaleziony w kopalni Jagersfontein w 1884 roku. Po przewiezieniu go do Amsterdamu zadecydowano o jego przełupaniu. Mniejsza część została sprzedana do Portugalii, z większej starano się uzyskać diament o jak największej masie. Rok trwały przygotowania do odpowiedniego zorientowania kamienia, przed szlifowaniem. W rezultacie otrzymano kamień o szlifie owalnym, mającym 58 faset, o wymiarach 39,5 x 30 x 23 mm. Na rondyście pozostawiono jeden naturał, aby nie obniżać masy kamienia, wynoszącej 184,5 karata. Właścicielem kamienia przez długi czas był książę Nizam of Hyderabad. Obecnie wraz z całą kolekcją biżuterii książęcej został kupiony przez rząd indyjski.
Jest to wspaniały diament, drugi co do wielkości znaleziony na świecie o masie 995,2 karata, o kolorze G i mający kilka wewnętrznych inkluzji. Robotnik, który go znalazł w 1983 roku przekazał diament dyrektorowi kopalni. Bryła kryształu była wydłużona wg L3 co wraz z wewnętrznymi inkluzjami zmusiło szlifierzy do pocięcia kamienia na kilka części. W rezultacie uzyskano. diamenty Excelsior I,II i III o szlifie łezki i masach 69,68, 47,03 i 46,9 karata oraz 21 kamieni o masie od 0 karat do 1 karata. Zostały one sprzedane osobno, a większość kupiła korporacja Tiffany&Co.
Nie można opisywać najwspanialszych diamentów afrykańskich nie wymieniając największego jaki kiedykolwiek został odkryty na świecie diamentu Cullinan. W surowym krysztale miał masę 3106 karata. Został znaleziony w kopalni Premier 26 stycznia 1905 roku, przez robotnika tej kopalni. Dyrektor kopalni Frederick Wells zawiadomił właściciela Thomasa Cullinana o odkryciu. Kryształ był tak niewyobrażalnie duży, że początkowo nie dawano wiary w jego autentyczność, gdyż był to nie tylko duży ale też biały i czysty kamień o wymiarach 101 x 63,5 x 50,8 mm. Rząd Transvaal'u kupił diament za 150 000 funtów i podarował go królowi Edwardowi VII na jego 66 urodziny w 1907 roku.
Kamień został wysłany do Amsterdamu do firmy Asscher celem dalszej obróbki. Najpierw został podzielony na dwie części. W lutym 1908 roku Joseph Asscher po analizie kamienia podjął się go podzielić i użył do tego metalowego ostrza. Po pierwszej próbie specjalne ostrze ułamało się a diament został nietknięty. Podjęto drugą próbę i wtedy diament rozłupał się na dwie części, a pan Joseph Asscher jak opisują kroniki zemdlał. Z podzielonych kryształów uzyskano 9 wspaniałych dużych klejnotów 96 mniejszych i pozostawiono kilka nie polerowanych kawałków diamentu. Z tych dziewięciu największy Cullinan I ma masę 539,2 karata, liczba faset została zwiększona do 74, jest oszlifowany w formie łezki i umieszczony w berle królewskim, Cullinan II o masie 317,4 karata i szlifie “cushion” ma 64 fasety i jest umieszczony w koronie królewskiej. W dalszej kolejności były kamienie o masie 94,4 karata i 63,6 karata. Klejnoty te w czasie drugiej wojny światowej zostały zakopane niedaleko Windsoru w zwykłych słoikach po dżemie i tak dotrwały do lepszych czasów.
Na dwa lata przed rocznicą stulecia firmy znaleziono diament w kopalni Premier. Miał on masę 599 karat i dla uczczenia tej wspaniałej rocznicy nazwano go Centenary. Na szlifierza wybrano Gaby'ego Tolkovsky'ego, który po analizie zaproponował zmodyfikowany szlif łezki. Uzyskany po przeszlifowaniu diament miał 273,85 karat, kolor D a czystość określono jako IF. Po raz pierwszy zdecydowano się nałożyć na kamień 247 fasety, a wszystkie zostały bardzo dobrze przepolerowane. Szacowana wartość tego kamienia to ok. 100 mln dolarów.
Omawiając wspaniałe diamenty południowoafrykańskie należy jeszcze wspomnieć o trzecim co do wielkości diamencie Jonker mającym 726 karatów, czy przepięknym czystym diamencie Ice Queen o masie 426,5 karata lub Premier Rose znalezionym w 1978 roku a mającym masę 353,9 karatów.
Wszystkie te diamenty mają swoją historię. Aby wydobyć z nich to wspaniałe piękno, które zachwyca oglądających je ludzi, wymagają również głębokiej wiedzy szlifierskiej, popartej wieloletnimi badaniami krystalograficznymi, optycznymi, czy matematycznymi. Na samym jednak początku wiedza geologiczna pozwala precyzyjnie określić miejsca pod przyszłe kopalnie diamentów.
Barbara Dembowska
Literatura:
1. Eddy Vleeschdrager: Durete 10: Le diamant. Ortelius Series 1988.
2. Eddy Vleeschdrager: Le diamant, Realite et passion.Edition du Perron, 1997.
3. Stefan Kanfer: The Last Empire. De Beers, Diamonds, and The World, 1993.
4. Susann Lange-Mechlen: Diamanten, Belser Verlag 1989.
5. De Beers – strony internetowe
© 2023 DiamondsLab. All Rights Reserved.
